Paul Rademakers 1920 – 2022

Toespraak Denis Bouwen tijdens uitvaart in de kathedraal.

Paul Rademakers is 102 jaar oud geworden. Het zou veel te lang duren om van A tot Z te vertellen wat Paul allemaal heeft gedaan voor de holebi-gemeenschap in België.

Paul werd geboren in 1920. In 1945, kort na de Bevrijding van ons land, leerde hij zijn “eerste echte vriend” kennen, de Engelsman Tom. “Alle puzzelstukjes vielen in elkaar. Eindelijk wist ik wat al die gevoelens betekenden”, vertelde Paul daarover veel later in een interview. Tien jaar lang was hij samen met Tom.

Het was zeker niet gemakkelijk om homoseksueel te zijn in de jaren 40, 50, 60… De tijd van de catacomben. Homoseksuele mannen en vrouwen waren er natuurlijk wel degelijk. Mààr ze “bestonden niet”. Tenzij als voorwerp van spot, of veel erger. De meesten leefden bewust en noodgedwongen “onder de radar”. Velen kozen voor een klassiek huwelijk, om vooral niet in het vizier te moeten lopen.

In de jaren 60 kwam Paul in contact met pionier Walter Van Boxelaer, die onder meer in de Antwerpse Oostenstraat activiteiten organiseerde voor homoseksuelen. Of voor “homofielen”, zoals men toen waarschijnlijk nog eerder zal hebben gezegd. “De eerste keer dat ik bij het COC in de Oostenstraat passeerde, had je daar een tiental mensen”, herinnerde Paul zich. Vaak werd er over cultuur gepraat, soms ook over politiek. Hoe dan ook moet die plek een ware verademing zijn geweest voor mensen die zich geen blijf wisten met hun gevoelens en hun anders-zijn. En die op zoek waren naar zielsgenoten.

Op zeker moment werd Paul secretaris van het COC. Als secretaris genoot hij grote vrijheid. Hij antwoordde ook op brieven. Soms kwamen die brieven van mensen die niet in Antwerpen woonden. Paul voelde de behoefte om een eigen blaadje, Kontakt, te lanceren en verspreiden.

Christelijke achtergrond

Paul Rademakers was iemand met een uitgesproken christelijke en katholieke achtergrond. Hij besefte dat het nog een hele tijd zou duren voor de Kerk opener zou worden ten aanzien van homoseksualiteit. In september van dit jaar kondigde de katholieke Kerk in ons land aan dat er een aanspreekpunt voor holebi’s zou worden opgericht! Een initiatief dat Paul zeker plezier zal hebben gedaan. “Beter laat dan nooit”, zullen we maar zeggen. Het is weer een stap vooruit, op weg naar een Kerk die inclusiever is.

Paul was één van de stichters en het boegbeeld van het Gesprekscentrum dat eind jaren 60, begin jaren 70 werd opgericht in Antwerpen. Het latere Gespreks- en Onthaalcentrum of GOC. Paul en zijn medevrijwilligers vingen homoseksuelen op, leerden hen zichzelf te aanvaarden, maakten het thema homoseksualiteit breder kenbaar. Hij organiseerde lezingen en gaf voorlichting. Het GOC werd ook opgericht met de steun van de Leuvense criminoloog Steven De Batselier. Paul slaagde erin om de kijk op homoseksualiteit van De Batselier en heel wat andere deskundigen grondig te veranderen. De Batselier wilde helpen om homoseksualiteit uit de taboesfeer te halen. Vele jaren lang werd homoseksualiteit als een geestesziekte gezien. Die tijd is gelukkig voorbij, toch hier bij ons.

Het GOC ving homo’s op en leerde hun zichzelf te aanvaarden. Daarboven legde Paul contact met de buitenwereld, en maakte hij zo het begrip homoseksualiteit bij het brede publiek kenbaar. Hij organiseerde lezingen, discussies en gaf voorlichtingen over heel Vlaanderen. Vastberaden sprak hij met zoveel mogelijk mensen, om zo hun visie op homoseksualiteit te veranderen.

Wie weet nog dat het GOC mee werd opgericht door een priester, Wilfried Lammens? Het GOC zou een zeer belangrijke rol spelen voor de emancipatie van homoseksuele mensen. Het was ook één van de inspiratiebronnen voor Het Roze Huis, dat ondertussen al 22 jaar bestaat in Antwerpen.

Homofilie en Geloof

In de jaren 80 was Paul vooral actief in de nationale werkgroepen ‘Homofilie en Geloof’. Tot aan het eind van de jaren 90 hielden die werkgroepen vergaderingen in Antwerpen, Gent, Turnhout, Hasselt, Kortrijk, Brugge, Leuven en Brussel. Ieder jaar organiseerden deze werkgroepen een nationale bijeenkomst. In deze context nam Paul geregeld deel aan internationale bijeenkomsten op Europees niveau.

In 2005 trok Paul naar het woonzorgcentrum ‘Het Gouden Anker’. In zijn nieuwe omgeving werd hij bekend door twee reeksen op tv, waaronder ‘Voor de mannen’, gemaakte door Xavier Taveirne.

Lifetime Achievement Award

De koepel çavaria zette Paul enkele jaren geleden terecht in de bloemetjes. Voor de onmiskenbare pioniersrol die hij, samen met anderen, had gespeeld in wat nu de LGBTIplus-beweging heet. Pauls “Lifetime Achievement Award” viel ook samen met de periode waarin hij zijn 100ste verjaardag mocht vieren. De opvallende foto van Paul, hier op deze uitvaartmis, was op één van de Antwerpse Prides in het straatbeeld te zien; de Pride zelf kon toen niet ‘uitgaan’ wegens corona.

Paul zei het zelf ooit zo: “Met mijn werk bij het GOC en mijn voorlichtingen wilde ik twee dingen bereiken: homo’s opvangen en zichzelf leren aanvaarden, maar ook doordringen tot de maatschappij, en hun visie op homoseksualiteit veranderen. De homogemeenschap was op dat moment nog heel geïsoleerd, ik ben trots dat ik daar mee verandering in heb gebracht.”

Heb uw naaste lief

Paul was blij te zien dat de maatschappij aanzienlijk evolueerde qua omgang met holebi’s. We citeren nog eens zijn eigen woorden: “Ik ben katholiek grootgebracht, en één van de belangrijkste pijlers van het katholicisme is: heb uw naaste lief. En mijn naasten, dat zijn holebi’s. Ik ben blij en dankbaar dat ik me heel mijn leven heb kunnen inzetten voor de homogemeenschap. Dat heeft zin gegeven aan mijn leven.”

We brengen bewust en oprecht hulde aan Paul Rademakers wegens zijn levenslange bijdrage tot de LGBTIplus-beweging. Hij was één van de grote, moedige pioniers die gestalte gaven aan de beweging in België. Rust in vrede, beste Paul.

Denis Bouwen