LGBTQIA-rechten onder druk!
Bijdrage voor de website van RBA: (Gerd Raeymaekers, Aaron Van Parijs, Roger Van Loon)
Als u de jongste jaren niet onder een steen of als een kluizenaar hebt geleefd, hebt u het vast al wel gezien of gehoord: LGBTQIA+-rechten staan wereldwijd onder druk. Bovendien neemt in sommige landen de beperking van die rechten nog toe. Dat belangt ook in grote mate de Rainbowsenioren aan: als de ‘trend’ aanhoudt zullen zij wellicht bij de eersten zijn die vanzelf – al of niet gedwongen – terug de kast (moeten) induiken. Men vreest terecht voor discriminatie in zorginstellingen waardoor men mogelijk niet meer aan specifieke zorgbehoeften tegemoet zal komen. Maar naast de Rainbowsenioren kan het ook een enorme inpakt hebben op LGBTQIA jongeren, die te maken kunnen krijgen met verhoogde discriminatie en pesterijen allerhande op school, wat kan leiden tot mentale gezondheidsproblemen zoals depressie en angst. Het gebrek aan wettelijke bescherming kan hun gevoel van veiligheid en acceptatie verminderen.
Het zou te ver voeren om alle landen te vermelden waar momenteel onze rechten worden terug gedraaid of waar men ze nog verder probeert terug te schroeven. Maar toch een overzichtje, beperkt tot Europa en de recentste ontwikkeling in de VS.
Op het Europese continent was Rusland de gangmaker: jaren geleden al werden daar anti-homowetten uitgevaardigd. Jaar na jaar kwamen daar nieuwe beperkende wetten bij. Allemaal zogenaamd ter bescherming van kinderen en minderjarigen. Hongarije, behorend tot de Europese Unie, volgde dat patroon. Daar ging men uiteindelijk zelfs zo ver om de Pride te verbieden. In landen als Bulgarije en Georgië beperken wetten de zichtbaarheid van de Rainbowgemeenschap. Samen met de al genoemde landen namen ook Roemenië en Slowakije maatregelen om het werk van ngo’s (niet-gouvernementele organisaties), en daar behoren dus ook LGBTQIA-organisaties toe, te bemoeilijken. En vergeten we Italië niet waar bij het aantreden van premier Meloni de rechten van de lesbische meemoeder gewoon geschrapt werden.
En laten we vooral ook politieke partijen als het Vlaams Belang en Alternative für Deutschland niet onvermeld. Vlaams Belang mag dan al beweren dat ze het homohuwelijk niet zullen terugdraaien, de partij is wel steeds te vinden bij en deelt de standpunten van de meest homofobe partijen in Europa. Alternative für Deutschland dreigt de grootste partij van Duitsland te worden en werd onlangs tot ‘bewezen extreemrechts’ opgeschaald door de Duitse inlichtingendienst. De partij verspreidt onder meer ook anti-regenboogpropaganda.
En dat is nog lang niet alles. Na de inauguratie van Donald Trump in 2025, was er in de Verenigde Staten een merkbare verschuiving in het politieke landschap. Trump heeft reeds tijdens zijn campagne, en nu ook daadwerkelijk in zijn beleid, steeds uiterst conservatieve standpunten ingenomen. De retoriek en beleidsveranderingen hebben geleid tot een toename van discriminatie en haatmisdrijven tegen LGBTQIA+-personen. Er is een duidelijk gevoel van terugval in de vooruitgang die de afgelopen decennia werd geboekt op het gebied van gelijkheid en acceptatie. De VS onder Trump erkent nog maar 2 genders én positioneert zich als uiterst anti-woke en verbiedt zelfs “te woke” boeken op scholen. Die veranderingen in de VS hebben ook invloed gehad op de internationale houding ten opzichte van LGBTQIA+-rechten. Sommige landen hebben de Amerikaanse beleidswijzigingen als rechtvaardiging gebruikt om hun eigen anti-LGBTQIA+-wetten en -beleid te versterken zoals inderdaad Italië en vooral Hongarije, waar bij wet nu ook slecht 2 genders worden erkend.
Hoewel de hele regenboogfamilie de effecten van het terugschroeven van onze rechten voelt, is er minstens één groep die daar wellicht nog meer onder te lijden heeft, omdat ze gemakkelijker te detecteren valt. Voor de transgendergemeenschap, net als de HIV-gemeenschap een deel van de regenboogfamilie, dreigt ‘psychiatisering’: zij horen thuis in de psychiatrie. Hun medicatie wordt veel duurder, waardoor mensen niet meer kunnen starten of het financieel niet meer kunnen bolwerken. Zo stelt Aaron (Van Parijs) zich de vraag of de jaarlijkse opvolging door endocrinologie betaalbaar en legaal zal blijven en of terugbetaling van de thuisverplegingsdienst blijft bestaan. Aaron wijst er verder op dat mensen die met hoge kosten en een negatief maatschappelijke beeldvorming worden geconfronteerd, daardoor veel stress ondervinden. Die heeft dan weer een negatieve invloed op het maatschappelijk functioneren en het vinden en/of behouden van werk. Ook de ondersteuning door een sociaal netwerk ligt onder vuur: omdat de Roze Huizen minder subsidies ontvangen is de afbouw van de steun ondertussen al een feit. En tot slot: door de transgendergemeenschap te viseren, wordt het risico op een breuk binnen de LGBTIQA+ – gemeenschap groter.
Het komt altijd op hetzelfde neer: verbod op evenementen (Pride), beperken van zichtbaarheid, beperken van genderidentiteit, adoptiebeperkingen, verbod op educatie rond dit thema, strengere controle op uitingen van een andere seksuele geaardheid, minder acceptatie, moeilijkheden voor transgender en intersekse personen, risico op boetes en juridische gevolgen. Door de toegenomen zichtbaarheid zijn het vooral trans personen die het meest onder vuur zijn komen te liggen. Terzelfdertijd hebben de LGBTQIA-gemeenschap én hun bondgenoten stevig gereageerd met protesten, juridische uitdagingen en campagnes om bewustwording te vergroten. Organisaties zoals de Human Rights Campaign en de American Civil Liberties Union spelen zo een cruciale rol in het verdedigen van LGBTQIA-rechten en het bieden van ondersteuning aan degenen die getroffen zijn door de beleidsveranderingen. Een sleutelrol is nu écht wel weggelegd voor Europa, dat nodig moet samenwerken met andere landen en internationale organisaties om de rechten van LGBTQIA+ personen wereldwijd te bevorderen en te beschermen. Dit kan door middel van diplomatieke inspanningen, het uitwerken van gezamenlijke acties, en het ondersteunen van LGBTQ+ activisten en organisaties in alle landen waar de rechten van LGBTQ+ personen onder druk staan.
Niet alleen is verdere waakzaamheid cruciaal, maar vooral ook werken aan een grotere weerbaarheid van, én niet onbelangrijk, een grotere eendracht binnen onze eigen, o zo diverse Rainbowgemeenschap. Om het hoofd te bieden aan een verdere afbouw van onze rechten, is samenhang én samenwerken nu dé absolute prioriteit. Tot slot is het bevorderen van positieve én nauwkeurige representatie van LGBTQIA+ personen in de media van het grootste belang. De media hebben een enorm krachtige invloed op de publieke perceptie en kunnen helpen om zichtbaarheid én acceptatie van LGBTQIA+ personen te vergroten. Door positieve rolmodellen en verhalen te delen, kunnen de media een enorme bijdrage leveren aan een meer inclusieve samenleving.